Çevrim içi yaş doğrulama, son yıllarda oldukça büyük ilgi gören bir konu olup çok sayıda eyalet ve ülke, internet kullanıcıları için yaş doğrulama gerekliliklerini hayata geçirmeyi planlıyor. Bu yasaların temel odak noktası, çocukları çevrim içi dünyanın potansiyel tehlikelerinden korumak. Buradaki zorlu ise kullanıcıların yaşlarını, gizliliklerinden ödün vermeden veya çevrim içi faaliyetleriyle ilgili mahrem ayrıntıları ifşa etmeden doğrulayabilecek bir çözüm bulmakta yatıyor.
ABD’de birçok eyalet, sosyal medya platformlarında reşit olmayan kullanıcılar için kurallar koyan yasaları çoktan kabul etti. Ayrıca, hem ABD’de hem de Birleşik Krallık gibi diğer ülkelerde, çevrim içi yaş doğrulamasını ele alan çok sayıda federal yasa tasarısı değerlendirilmektedir. Bu kanunlardan bazıları yaş doğrulama araçlarının belirli özelliklere sahip olmasını gerektirirken, bazıları da doğrulamayı açıkça zorunlu kılmadan reşit olmayan kullanıcılara izin veren web sitelerini cezalandırarak ilerliyor.
ABD’deki Çocukların Çevrim içi Gizliliğini Koruma Yasası (COPPA) gibi yasalar zaten 13 yaşın altındaki bireyler için özel kurallar getirdiği için yaş doğrulaması tamamen yeni bir gündem konusu değil. YouTube ve Facebook gibi büyük platformlar da dahil olmak üzere birçok internet kullanıcısı, yetişkinlere yönelik içeriğe erişirken veya hesap oluştururken yaş doğrulama istemleriyle karşılaşmıştır. Ancak bu önlemlerin genellikle kolayca aşılabilmesi, kanun yapıcıların daha sağlam doğrulama yöntemleri talep etmesine yol açıyor.
Yaş doğrulama sistemlerinin farklı kategorileri mevcut olup en yaygın seçenek, bir kredi kartını veya devlet tarafından verilen kimliği doğrulamak için kullanılan, kullanıcıların kimliklerini doğrulayabilecek güvenilir bir üçüncü taraf şirkettir. Facebook ve Instagram gibi platformlar tarafından halihazırda kullanılan bir başka yaklaşım ise kullanıcının yaşını tahmin etmek için yüz tanıma teknolojisinden faydalanılmaktadır. Bazı deneysel yöntemler, çevrim içi etkinliğe dayalı olarak yaş çıkarımı yapmayı, tarama geçmişini analiz etmeyi veya yaş belirtilerini tespit etmek için yapay zeka algoritmaları kullanmayı önermektedir.
Ancak, bu yöntemlerin her birinin önemli kusurları mevcut. Kredi kartı doğrulaması veya devlet tarafından verilen kimlik kontrolleri, bu tür kimlik belgelerine sahip olmayan bazı kişileri kapsam dışında bırakabilir ve ayrıca çocuklar, yaşlarını yanlış bir şekilde doğrulamak için evde bulunan kartlara kolayca erişebilirler. Yüz tanıma sistemleri, kullanışlı olmakla birlikte, bir bireyin yaşını doğru olarak tespit edemeyebilir ve cinsiyet, cilt tonu veya yüz farklılıkları gibi faktörlere dayalı önyargılar sergileyebilir. Tarama geçmişini analiz eden çıkarım tabanlı yöntemler ise hem müdahaleci dijital gözetim hem de yaşı doğru tahmin etmenin etkinliği konusunda endişelere yol açmaktadır.
Önerilen bazı çözümler yaş doğrulama ve gizlilik arasında bir denge kurmayı amaçlamaktadır. Örneğin, Fransa Ulusal Bilişim ve Özgürlük Komisyonu (CNIL) Profesör Olivier Blazy ile işbirliği yaparak yaş doğrulaması yaparken kişisel bilgilerin ifşasını en aza indiren bir sistem geliştirmiştir. Bu sistem, yaş sınırlaması olan bir web sitesine erişirken kullanıcının cihazına bir meydan okuma gönderen geçici bir “belirteç” kullanmaktadır. Bu meydan okuma daha sonra bir banka ya da dijital kimlik sağlayıcısı gibi üçüncü taraf bir hizmete iletiliyor ve bu hizmet web sitesine belirli ayrıntıları ifşa etmeden kullanıcının yaşını doğruluyor.
Yukarıda açıklanan şekilde karmaşık çözümlerde bile zorluklar devam etmektedir. Kullanıcılar, konumlarını gizlemek için sanal özel ağlar (VPN’ler) kullanarak konuma özgü doğrulama sistemlerini atlatabilir ve doğrulama sürecini etkisiz hale getirebilir. Ayrıca, yaş doğrulama sistemlerinin uygulanması genellikle kötü niyetli aktörler tarafından hedef alınabilecek hassas biyometrik verilerin toplanmasını ve saklanmasını içerdiğinden, gözetim ve veri gizliliği ile ilgili endişeler devam etmektedir.
Mahremiyet alanında çalışanlar ise tüm yaş doğrulama çözümlerinin esasen çevrim içi mahremiyeti daha da aşındırabilecek gözetim sistemleri olduğunu savunmaktadır. Bu tür sistemlerin uygulanmasının mevcut gözetim rejimini meşrulaştıracağı ve sürekli kılacağı, bireylerin maskelerini düşürmeden veya kimliklerini açıklamadan bilgiye erişim haklarını tehlikeye atacağı yönündeki endişelerini dile getirmektedirler.
ABD mahkeme sistemi daha önce Birinci Değişiklik gerekçesiyle zorunlu yaş doğrulaması uygulama çabalarını, ifade özgürlüğü ve aşırıya kaçma potansiyeline ilişkin endişeleri gerekçe göstererek iptal etmişti. Eleştirmenler, bireylerin belirli web sitelerine veya içeriğe erişmeden önce yaşlarını kanıtlamalarını istemenin bir tür sansür olarak görülebileceğini, serbest bilgi akışını engelleyebileceğini ve yaratıcılığı boğabileceğini savunuyor.
Çevrim içi yaş doğrulamasının uygulanmasında uluslararası işbirliği ve tutarlılık sorunu da mevcut. İnternet sınır tanımayan ve farklı yasal çerçevelere, kültürel normlara sahiptir. Birden fazla yargı alanının gereksinimlerini karşılayan ve gizlilik ve yaşla ilgili düzenlemelere ilişkin farklı kültürel bakış açılarına saygı gösteren birleşik bir sistem geliştirmek karmaşık bir iştir.
Sonuç olarak, çevrim içi yaş doğrulaması karmaşık ve çok yönlü bir konu olup çocukları çevrimiçi zararlardan koruma amacı takdire şayan olsa da yaş doğrulama ve mahremiyet hakları arasında bir denge bulmak önemli zorluklar barındırmaktadır. Etkili ve mahremiyete saygılı yaş doğrulama sistemlerinin geliştirilmesi, teknolojik yeteneklerin, yasal ve etik sonuçların ve bireysel özgürlükler üzerindeki potansiyel etkinin dikkatle değerlendirilmesini gerektirir. Doğru dengeyi tutturmak için politika yapıcılar, teknoloji uzmanları, gizlilik alanında çalışma gösteren kişiler ve internet kullanıcıları arasında işbirliği yapılması ve uygulanan çözümlerin gizlilik ve sivil özgürlüklere saygı gösterirken küçükleri etkili bir şekilde korumasının sağlanması gerekecektir.
Ayrıca bakınız; https://jurcom.nl/nyc-144-otonom-karar-veren-ise-alim-araclari-icin-yasa-tasarisi/
